Những Điểm Chính Của Bài Viết
- Cổ phiếu đại diện cho quyền sở hữu một phần của doanh nghiệp. Khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư trở thành cổ đông và có thể nhận lợi nhuận từ việc tăng giá cổ phiếu hoặc cổ tức. Các công ty phát hành cổ phiếu để huy động vốn thông qua đợt chào bán công khai lần đầu (IPO) và sau đó giao dịch trên các sàn chứng khoán như NYSE hay NASDAQ.
- Có nhiều loại cổ phiếu, bao gồm cổ phiếu phổ thông (có quyền biểu quyết, nhận cổ tức), cổ phiếu ưu đãi (được ưu tiên nhận cổ tức), cổ phiếu tăng trưởng (có tiềm năng tăng giá mạnh), cổ phiếu thu nhập (trả cổ tức ổn định), v.v.
- Cổ phiếu giúp gia tăng tài sản, tạo thu nhập thụ động từ cổ tức và có ưu đãi thuế khi đầu tư dài hạn. Tuy nhiên, nhà đầu tư sẽ chứng kiến giá cổ phiếu biến động mạnh, nguy cơ mất vốn cao và trong trường hợp doanh nghiệp phá sản, cổ đông là những người chịu rủi ro cao nhất!
👉 Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về nhiều hình thức đầu tư và cách tối ưu lợi nhuận, hãy theo dõi Evan Coaching tại: https://www.evancoaching.net để cập nhật kiến thức tài chính hữu ích!
Cổ Phiếu Là Gì?
Cổ phiếu (Stock) là một loại chứng khoán đại diện cho quyền sở hữu một phần trong một doanh nghiệp. Khi mua cổ phiếu, bạn trở thành cổ đông (Shareholder) và có quyền sở hữu một phần tài sản cũng như lợi nhuận của tổ chức đó.
Họ thường phát hành cổ phiếu ra công chúng để huy động vốn mở rộng hoạt động kinh doanh, quá trình này được gọi là đợt chào bán công khai lần đầu (Initial Public Offering - IPO).
Sau IPO, cổ phiếu được giao dịch trên sàn chứng khoán (Stock Exchange), nơi nhà đầu tư có thể mua bán cổ phiếu với nhau.
Giá cổ phiếu biến động dựa trên nhiều yếu tố, chủ yếu là kỳ vọng về lợi nhuận và hiệu quả hoạt động của công ty.
Nếu họ kinh doanh tốt, giá cổ phiếu thường tăng; ngược lại, nếu gặp khó khăn, giá có thể giảm.
Cổ phiếu là một trong những loại tài sản quan trọng trong danh mục đầu tư của nhiều nhà đầu tư cá nhân và tổ chức. Việc mua bán cổ phiếu được quản lý bởi các cơ quan nhà nước nhằm đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư khỏi các hành vi gian lận.
Khi sở hữu cổ phiếu, cổ đông có thể nhận cổ tức (Dividend) nếu doanh nghiệp chia lợi nhuận, tham gia bỏ phiếu trong các quyết định quan trọng, và trong trường hợp họ giải thể, cổ đông có quyền nhận lại một phần tài sản còn lại sau khi doanh nghiệp thanh toán hết các khoản nợ.
Trong tài chính, các thuật ngữ cổ phiếu (Stock), cổ phần (Share) và vốn chủ sở hữu (Equity) thường được sử dụng thay thế cho nhau. Hầu hết các ngành nghề liên quan đến tài chính đều có mối liên hệ trực tiếp với cổ phiếu, dù ở vai trò nhà đầu tư, cố vấn hay người phát hành.
Thị Trường Cổ Phiếu Là Gì?
Thị trường cổ phiếu (Stock Market) hoặc sàn cổ phiếu là nơi các doanh nghiệp bán cổ phiếu của họ và để các nhà đầu tư mua & bán hay giao dịch những cổ phiếu đó. Đây là cách mua cổ phiếu Mỹ và chơi cổ phiếu giúp các tổ chức huy động vốn để mở rộng hoạt động mà không cần vay nợ.
Cổ phiếu của các doanh nghiệp được giao dịch trên các sàn giao dịch chứng khoán (Stock Exchange).
Hai sàn giao dịch lớn nhất thế giới hiện nay là Sàn giao dịch chứng khoán New York (NYSE), nơi niêm yết cổ phiếu của các tập đoàn lớn như Citigroup, Nike và Walt Disney, và NASDAQ, nơi chủ yếu giao dịch cổ phiếu của các ‘gã khổng lồ’ công nghệ như Apple và Facebook (nay là Meta).
Sàn giao dịch chứng khoán New York (NYSE). Nguồn: USA Today
Khi bạn nghe nói thị trường đang "tăng" hoặc "giảm", điều này thường liên quan đến các chỉ số thị trường (Market Index), vốn được sử dụng để theo dõi hiệu suất của một nhóm cổ phiếu đại diện.
Hai chỉ số phổ biến nhất là Chỉ số Công nghiệp Dow Jones (Dow Jones Industrial Average - DJIA) và S&P 500. Các nhà đầu tư sử dụng những chỉ số này để đánh giá xu hướng chung của thị trường và so sánh hiệu suất đầu tư của họ với thị trường chung.
Nhiều danh mục đầu tư và quỹ đầu tư sử dụng các chỉ số này làm thước đo để đánh giá hiệu quả hoạt động của họ.
Bạn muốn hiểu rõ hơn về cổ phiếu và cách đầu tư thông minh tại Mỹ?
Hãy tham gia ngay Money Skills – lớp học từ Evan Coaching giúp bạn nắm vững cách đầu tư dài hạn, giảm rủi ro, tối đa hóa lợi nhuận, hiểu cách thị trường hoạt động và xây dựng danh mục đầu tư hiệu quả. Học ngay!
Các Loại Cổ Phiếu Bạn Cần Biết
Có nhiều loại cổ phiếu khác nhau, nhưng phổ biến nhất là cổ phiếu phổ thông (Common Stock) và cổ phiếu ưu đãi (Preferred Stock), bên cạnh đó còn có các loại cổ phiếu khác như cổ phiếu tăng trưởng (Growth Stock), cổ phiếu thu nhập (Income Stock), cổ phiếu giá trị (Value Stock), và cổ phiếu Blue-chip.
- Cổ phiếu phổ thông (Common Stock)
Đây là loại cổ phiếu phổ biến nhất, cho phép cổ đông có quyền bỏ phiếu trong các cuộc họp cổ đông và nhận cổ tức. Tuy nhiên, cổ tức của cổ phiếu phổ thông có thể thay đổi tùy thuộc vào tình hình tài chính của doanh nghiệp.
- Cổ phiếu ưu đãi (Preferred Stock)
Cổ đông sở hữu cổ phiếu ưu đãi thường không có quyền biểu quyết, nhưng họ được nhận cổ tức trước cổ đông phổ thông và có quyền ưu tiên nhận lại tài sản nếu doanh nghiệp phá sản và bị thanh lý.
- Cổ phiếu tăng trưởng (Growth Stock)
Đây là loại cổ phiếu thuộc về các tổ chức có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn mức trung bình của thị trường. Họ thường không trả cổ tức mà tái đầu tư lợi nhuận để mở rộng.
Nhà đầu tư mua cổ phiếu tăng trưởng với kỳ vọng giá cổ phiếu sẽ tăng mạnh trong tương lai. Các start up thường thuộc nhóm này.
- Cổ phiếu thu nhập (Income Stock)
Loại cổ phiếu này trả cổ tức ổn định và đều đặn, giúp nhà đầu tư có nguồn thu nhập thụ động. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn tạo ra dòng tiền ổn định từ đầu tư. Các doanh nghiệp tiện ích lâu đời thường phát hành cổ phiếu thu nhập.
- Cổ phiếu giá trị (Value Stock)
Cổ phiếu giá trị có tỷ lệ giá trên thu nhập (P/E) thấp, tức là giá của chúng rẻ hơn so với các cổ phiếu có P/E cao hơn. Lý do có thể là vì doanh nghiệp đang gặp khó khăn hoặc không được nhà đầu tư quan tâm.
Tuy nhiên, nhiều người tin rằng thị trường đã đánh giá thấp những cổ phiếu này và mua vào với hy vọng giá sẽ phục hồi.
- Cổ phiếu Blue-chip
Đây là cổ phiếu của các tổ chức lớn, có thương hiệu mạnh, hoạt động ổn định và có lịch sử tăng trưởng vững chắc. Cổ phiếu Blue-chip thường trả cổ tức đều đặn và được xem là lựa chọn an toàn cho các nhà đầu tư dài hạn.
Sự Khác Biệt Giữa Cổ Phiếu & Trái Phiếu
Khi một tổ chức cần huy động vốn để phát triển hoặc thực hiện các dự án mới, họ có thể phát hành cổ phiếu (Stock) hoặc trái phiếu (Bond).
Mặc dù cả hai đều là công cụ tài chính giúp doanh nghiệp có thêm nguồn tiền, nhưng chúng có sự khác biệt lớn về quyền lợi và mức độ rủi ro đối với nhà đầu tư.
Cổ phiếu – Quyền sở hữu doanh nghiệp
Cổ phiếu đại diện cho quyền sở hữu một phần của doanh nghiệp. Khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư trở thành cổ đông (Shareholder) và có quyền hưởng lợi từ sự tăng trưởng của doanh nghiệp thông qua:
- Lợi nhuận từ chênh lệch giá cổ phiếu – Nếu doanh nghiệp phát triển tốt, giá cổ phiếu có thể tăng, giúp nhà đầu tư kiếm lời khi bán ra.
- Cổ tức (Dividend) – Một số doanh nghiệp chia lợi nhuận cho cổ đông dưới dạng cổ tức, nhưng không phải lúc nào cũng đảm bảo.
- Quyền biểu quyết – Cổ đông có thể tham gia vào các cuộc họp cổ đông để bỏ phiếu về những quyết định quan trọng của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, cổ phiếu cũng có rủi ro cao hơn. Nếu họ làm ăn thua lỗ, giá cổ phiếu có thể giảm mạnh, thậm chí về 0, khiến nhà đầu tư mất toàn bộ vốn.
Trong trường hợp doanh nghiệp phá sản, cổ đông thường là những người cuối cùng nhận được thanh toán, sau khi tổ chức thanh lý tài sản và trả nợ cho các chủ nợ.
Trái phiếu – Khoản vay từ nhà đầu tư
Trái phiếu là hình thức vay nợ của doanh nghiệp hoặc chính phủ. Khi mua trái phiếu, nhà đầu tư sẽ trở thành chủ nợ (Creditor) của doanh nghiệp đó. Đổi lại, họ sẽ cam kết:
- Trả lãi suất định kỳ – Nhà đầu tư nhận được khoản lãi cố định theo thỏa thuận, bất kể doanh nghiệp có lợi nhuận hay không.
- Hoàn trả vốn gốc – Khi đến thời gian đáo hạn, doanh nghiệp phải hoàn trả lại số tiền đã vay.
- Ưu tiên thanh toán khi doanh nghiệp phá sản – Nếu doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính, chủ nợ (người nắm giữ trái phiếu) được ưu tiên thanh toán trước cổ đông khi tổ chức đó thanh lý tài sản.
Chơi Cổ Phiếu: Được Gì & Mất Gì?
Những Lợi Ích Của Việc Chơi Cổ Phiếu?
Nếu bạn có kế hoạch đầu tư dài hạn, chẳng hạn như chuẩn bị cho việc nghỉ hưu trong vài thập kỷ tới, thì cổ phiếu có thể là một lựa chọn hợp lý. Trong lịch sử, cổ phiếu đã mang lại lợi nhuận cao hơn so với nhiều loại hình đầu tư khác.
Chẳng hạn, chỉ số S&P 500 – đại diện cho cổ phiếu của 500 doanh nghiệp hàng đầu tại Mỹ – có mức lợi nhuận trung bình khoảng 10% mỗi năm trong nhiều thập kỷ qua. Con số này cao hơn nhiều so với lãi suất ngân hàng hoặc lợi nhuận từ trái phiếu.
Tuy nhiên, đầu tư vào cổ phiếu cũng đi kèm với rủi ro biến động giá trong ngắn hạn. Vì vậy, cổ phiếu thường phù hợp hơn với những người trẻ tuổi, những người có thời gian để vượt qua những biến động của thị trường.
Khi đến gần tuổi nghỉ hưu, nhà đầu tư có thể cân nhắc chuyển một phần tiền từ cổ phiếu sang các khoản đầu tư ổn định hơn.
Dù vậy, ngay cả những người đã nghỉ hưu vẫn thường giữ một phần danh mục đầu tư của họ bằng cổ phiếu để đảm bảo tài sản không bị mất giá do lạm phát.
Sở hữu cổ phiếu trong một doanh nghiệp mang lại nhiều lợi ích tiềm năng, bao gồm:
- Tăng giá trị tài sản: Khi giá cổ phiếu tăng theo thời gian, nhà đầu tư có thể hưởng lợi nhuận từ sự tăng giá này (capital gains).
- Thu nhập từ cổ tức: Một số doanh nghiệp chia lợi nhuận cho cổ đông dưới dạng cổ tức (dividends), giúp nhà đầu tư có nguồn thu nhập thụ động.
- Ưu đãi thuế: Lợi nhuận từ việc nắm giữ cổ phiếu lâu dài thường được hưởng mức thuế suất thấp hơn so với các nguồn thu nhập khác.
Dưới đây là bốn quyền lợi quan trọng khi sở hữu cổ phiếu:
- Quyền yêu cầu về tài sản (Asset Claims)
Khi sở hữu cổ phiếu, bạn có quyền yêu cầu một phần tài sản của doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này chỉ có ý nghĩa trong trường hợp tổ chức bị giải thể.
Trong tình huống đó, sau khi doanh nghiệp bán hết tài sản và thanh toán hết các khoản nợ, các cổ đông chỉ nhận được phần còn lại (nếu có). Vì vậy, đầu tư vào cổ phiếu mang rủi ro cao hơn so với việc cho vay hoặc đầu tư vào trái phiếu, vì chủ nợ luôn được thanh toán trước các cổ đông.
- Thu nhập từ cổ tức và tăng giá vốn (Dividends & Capital Gains)
Ngoài việc hưởng lợi từ giá cổ phiếu tăng, cổ đông cũng có thể nhận cổ tức – khoản tiền mà doanh nghiệp chia từ lợi nhuận. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng trả cổ tức. Một số chọn tái đầu tư lợi nhuận để mở rộng kinh doanh, thay vì chia cho cổ đông.
- Quyền biểu quyết (Voting Rights)
Một lợi ích quan trọng khác của việc sở hữu cổ phiếu là quyền tham gia vào các quyết định quan trọng của doanh nghiệp. Cổ đông có thể bỏ phiếu trong các cuộc họp thường niên để quyết định các vấn đề như thay đổi ban lãnh đạo hoặc định hướng kinh doanh của tổ chức đó.
Nếu họ hoạt động kém hiệu quả, cổ đông có quyền đề xuất thay đổi trong quản lý để cải thiện hiệu suất.
- Trách nhiệm hữu hạn (Limited Liability)
Một trong những lợi thế lớn nhất của việc sở hữu cổ phiếu là trách nhiệm hữu hạn.
Nếu doanh nghiệp phá sản, cổ đông không phải chịu trách nhiệm cá nhân về các khoản nợ. Họ chỉ mất số tiền đã đầu tư vào cổ phiếu, nhưng không bị yêu cầu thanh toán thêm bất kỳ khoản nợ nào.
Rủi Ro Khi Chơi Cổ Phiếu
Cùng với những lợi ích, chơi cổ phiếu cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro mà nhà đầu tư cần cân nhắc trước khi tham gia thị trường. Dưới đây là một số rủi ro phổ biến khi sở hữu cổ phiếu:
1. Mất vốn
Không có gì đảm bảo rằng giá cổ phiếu sẽ luôn tăng. Ví dụ, một nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu với giá $50 trong đợt IPO (Initial Public Offering - Chào bán công khai lần đầu), nhưng sau đó giá có thể giảm xuống còn $20 nếu doanh nghiệp hoạt động kém.
Điều này có nghĩa là nhà đầu tư có thể mất một phần lớn số tiền đã đầu tư. Trong trường hợp xấu nhất, giá cổ phiếu có thể giảm xuống 0, khiến nhà đầu tư mất toàn bộ vốn.
2. Không được ưu tiên để trả tiền
Nếu một doanh nghiệp phá sản và bị vỡ nợ, các chủ nợ (Creditors) sẽ được thanh toán trước, bao gồm ngân hàng, trái chủ và các bên cho vay. Cổ đông chỉ được nhận phần còn lại sau khi tất cả các khoản nợ đã được thanh toán.
Trong hầu hết các trường hợp, khi một doanh nghiệp đi đến giai đoạn vỡ nợ, tài sản còn lại rất ít hoặc không còn gì, đồng nghĩa với việc cổ đông có thể không nhận lại được bất kỳ khoản tiền nào.
3. Quyền biểu quyết không ảnh hưởng nhiều
Về lý thuyết, khi chơi cổ phiếu, nhà đầu tư có quyền tham gia bỏ phiếu trong các cuộc họp cổ đông. Tuy nhiên, trên thực tế, các nhà đầu tư nhỏ lẻ có rất ít quyền lực vì những quyết định quan trọng thường do cổ đông lớn hoặc hội đồng quản trị quyết định.
Kết luận là trừ khi bạn sở hữu một lượng cổ phiếu đáng kể, quyền biểu quyết của bạn có thể không thực sự tác động đến các quyết định của doanh nghiệp.
Mục Đích Của Cổ Phiếu
Các doanh nghiệp phát hành cổ phiếu (Stock) để huy động vốn phục vụ hoạt động kinh doanh. Khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư tham gia vào chơi cổ phiếu – tức là đầu tư vào thị trường chứng khoán với hy vọng kiếm lời từ việc mua bán cổ phiếu hoặc nhận cổ tức.
Vậy chơi cổ phiếu là gì? Chơi cổ phiếu là việc mua, nắm giữ và bán cổ phiếu trên thị trường chứng khoán để tìm kiếm lợi nhuận.
Nhà đầu tư có thể kiếm tiền bằng hai cách: (1) nhận cổ tức – phần lợi nhuận mà doanh nghiệp chia cho cổ đông, và (2) tăng giá cổ phiếu – khi giá trị cổ phiếu tăng lên so với lúc mua vào.
Một khi bạn mua cổ phiếu, bạn trở thành cổ đông (Shareholder) và có quyền sở hữu một phần tài sản cũng như thu nhập của doanh nghiệp.
Ví dụ, nếu một doanh nghiệp có 1.000 cổ phiếu đang lưu hành và bạn sở hữu 100 cổ phiếu, bạn nắm giữ 10% và có quyền hưởng lợi từ 10% tài sản cũng như lợi nhuận.
Tuy nhiên, cổ đông không thực sự "sở hữu" chúng theo cách thông thường. Các doanh nghiệp là một loại tổ chức đặc biệt, được pháp luật công nhận là một pháp nhân độc lập (Legal Entity). Điều này có nghĩa là doanh nghiệp có quyền sở hữu tài sản, nộp thuế, vay tiền và thậm chí có thể bị kiện – tất cả đều tách biệt khỏi các cổ đông.
Ví dụ, tài sản như bàn ghế trong văn phòng thuộc về doanh nghiệp, chứ không thuộc về cổ đông.
Một lợi thế quan trọng của việc chơi cổ phiếu là trách nhiệm pháp lý có giới hạn (Limited Liability). Nếu doanh nghiệp bị phá sản, tài sản cá nhân của cổ đông không bị ảnh hưởng trực tiếp. Tòa án có thể yêu cầu họ bán tài sản để trả nợ, nhưng cổ đông không phải bán tài sản cá nhân của họ.
Ngược lại, nếu một cổ đông lớn bị phá sản, họ cũng không thể bán tài sản của doanh nghiệp để trả nợ cá nhân.
Nhờ cấu trúc này, cổ phiếu giúp các tổ chức huy động vốn hiệu quả mà không làm tăng rủi ro tài chính trực tiếp cho cổ đông.
Đồng thời, thị trường chứng khoán mang đến cơ hội đầu tư hấp dẫn cho những ai muốn tìm kiếm lợi nhuận từ việc chơi cổ phiếu, dù là ngắn hạn hay dài hạn.
Theo dõi thêm kênh Evan Coaching để cập nhập những tin tức mới nhất xoay quanh về kinh tế, những kiến thức hữu ích về cách quản lý tài chính cá nhân và đầu tư để ‘tiền đẻ ra tiền’ nhé!